Op een zonnige vrijdagmorgen sta ik op het treinstation in Houten, op weg naar Utrecht voor een boodschap. Wachtend op de trein, zie ik een moeder met haar kind aan komen lopen. Het kind schat ik rond de 3 jaar oud en het stelt allerlei vragen aan moeder: hoelang het nog duurt, of het zelf in de trein mag stappen, waar ze gaan zitten in de trein. Haar moeder beantwoord alle vragen. Het kind kijkt heel blij en is nieuwsgierig naar de trein. De trein rijdt het station binnen en het kind vraagt of haar moeder haar wil optillen. Misschien vindt ze het zelf in de trein stappen toch een beetje spannend? Moeder antwoord dat ze last heeft van haar rug en het kind te zwaar is om te tillen. Ze zegt: “we doen het samen, ik houd je hand vast en ik weet zeker dat jij dit kan.”
Om goed te kunnen ontwikkelen is het belangrijk dat kinderen zich fijn, veilig en thuis voelen. Daarom is het bieden van emotionele veiligheid de basis in het opvoeden en verzorgen van kinderen, zowel voor jou als ouder, als voor de pedagogisch medewerkers op de groep. Om kinderen die basis te bieden ben je als ouder of pedagogisch medewerker gevoelig voor de signalen van je kind. Je reageert passend op de behoeften. Bijvoorbeeld door je kind te troosten als het huilt of door antwoord te geven op een vraag. Zo geef je je kind het gevoel dat het gezien en gehoord wordt.
Elke dag krijgen kinderen te maken leuke en minder leuke gebeurtenissen. Tijdens het spelen kan je kind zich bezeren, misschien moet het een keer op de beurt wachten, of mag het geen snoepje vlak voor het eten. Allemaal situaties waarin je kind te maken kan krijgen met kleine en grote emoties, bijvoorbeeld teleurstelling, boosheid of verdriet. Net als volwassenen, moeten kinderen leren omgaan met deze emoties. Op die manier ontwikkelen ze verschillende vaardigheden zoals probleemoplossend vermogen en sociale vaardigheden. Deze vaardigheden zijn belangrijk om veerkrachtig met grote en kleine tegenslagen om te kunnen gaan.
Een veerkrachtig kind is in staat om terug te veren, goed te functioneren en door te groeien na ingrijpende ervaringen. Hiermee bedoelen we niet alleen grote, (mogelijk) traumatische gebeurtenissen, maar juist ook kleine tegenslagen. Een kind leert door te doen, daarmee is het belangrijk dat je jouw kind niet afschermt voor alle risico’s. Jouw kind heeft recht op diens eigen huis-tuin-en-keuken problemen. Het omgaan met die problemen, helpt in het ontwikkelen van vaardigheden die je kind het hele leven kan gebruiken. Net zoals bij het leren lopen, met (letterlijk) vallen en opstaan!
Natuurlijk hoeft je kind dit niet alleen te doen. Jij kunt je kind begeleiden in het omgaan met die huis-tuin-en-keuken problemen. Hoe? We geven je een aantal tips!
- Zorg voor emotionele veiligheid: heb oog voor je kind en reageer op de behoeften die het heeft. Het voorbeeld aan het begin van deze blog geeft mooi weer wat dit inhoudt. Dat betekent overigens niet dat je jouw kind altijd maar de zin moet geven, wel is het belangrijk om uit te leggen waarom iets (nu) niet kan.
- Stimuleer je kind in positieve, sociale contacten. Hierbij kun je denken aan het samen delen van speelgoed met een ander kind, om hulp vragen, of juist een ander helpen als diegene iets moeilijk vindt. Je kind leert dat het goed is om te helpen en dat het niet erg is om je te laten helpen, daarnaast bouwt je kind relaties op met veilige volwassenen en kinderen bij wie het terecht kan als het zich niet fijn voelt.
- Geef woorden aan gebeurtenissen. Door te vertellen wat je ziet en hierover te praten, leert je kind hoe het emoties kan uiten. Door emoties te benoemen leert je kind ook dat deze emoties heel normaal zijn. Is je kind bijvoorbeeld teleurgesteld dat het geen snoepje mag? Leg dan uit dat je ziet dat het teleurgesteld is en waarom je nee zegt. Geef ook aan dat je begrijpt dat dit niet leuk is, maar dat het antwoord toch nee is. Biedt daarna een alternatief, als je trek hebt mag je wel een appel, een cracker of een stuk komkommer. Of misschien helpt het om (samen) een leuke activiteit te verzinnen. Geef je kind een aandeel in de oplossing van het ‘probleem’. Zo help je je kind (steeds meer zelfstandig) omgaan met tegenslagen.
- Soms werken de bovenstaande tips niet en kan het verhelderend en leerzaam zijn om bij oudere kinderen de woorden: “Ik snap dat het jammer is”, uit te spreken. Je geeft daardoor wel aan dat iets jammer is en leert je kind om te gaan met een teleurstelling waarbij er geen alternatief geboden wordt.
DOOR:
Ellen Coenraats – Pedagogisch Coach
DOOR:
Sophie Burgers – Pedagoog